تأثیر مقادیر و زمان قطع آب آبیاری بر عملکرد و کارآیی مصرف آب ارقام گندم در روش آبیاری بارانی

برای بررسی اثر درصد آب مصرفی و زمان قطع آب آبیاری در روش آبیاری بارانی بر میزان عملکرد و کارآیی مصرف آب در ارقام مختلف گندم، آزمایشی با استفاده از طرح آماری کرت های نواری دو بار خرد شده (strip split plot) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال­های 1385 تا 1387 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، ایستگاه طرق، در سه تکراربه اجرا درآمد.  تیمارهای مربوط به سطوح آب آبیاری (70، 85، و 100 درصد نیاز آبی کامل) در کرت های عمودی و تیمارهای مراحل قطع آبیاری (بدون قطع آبیاری- آبیاری کامل، قطع آب در مرحلۀ ساقه رفتن، و قطع آب در مرحلۀ گرده افشانی) در کرت های افقی قرار گرفتند.  همچنین، سه رقم الوند، توس، و گاسکوژن درکرت های فرعی آزمایش، به عنوان رقم های مورد بررسی، انتخاب شدند.  عملکرد گندم در سه سطح آبیاری 70، 85، و 100 درصد به ترتیب برابر با 3182، 4639، و 4748 کیلوگرم در هکتار به دست آمد.  از نظر آماری تفاوت معنی داری بین عملکرد دو تیمار 85 و 100 درصد دیده نمی­شود.  بیشترین میزان کارآیی مصرف آب با 849/1 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب در تیمار 85 درصد آب مصرفی به دست آمده است.  آبیاری کامل (بدون قطع آبیاری) با عملکرد 4557 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را نشان می دهد.  عملکرد در تیمار قطع آب در مرحلۀ ساقه رفتن و گرده افشانی به ترتیب برابر با 4195 و 3817 کیلوگرم در هکتار است.  بین دو تیمار آبیاری کامل و قطع آب در مرحلۀ ساقه رفتن اختلاف معنی­دار دیده نمی شود.  قطع آب در مرحلۀ ساقه رفتن بیشترین میزان کارآیی مصرف آب را دارد (778/1 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب).  رقم الوند بیشترین عملکرد (4447 کیلوگرم در هکتار) و کارآیی مصرف آب (718/1 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب) را دارد.  نتایج این پژوهش بیانگر آن است که با در نظر گرفتن میزان عملکرد، میزان آب مصرفی، و کارآیی مصرف آب هرگاه کمبود آب جدی نیست آبیاری کامل و در زمان مواجه با کمبود آب، سطح 85 درصد آب مصرفی و نیز قطع آب در مرحلۀ ساقه رفتن قابل توصیه است.